Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng mới nhất 2025

Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng là yếu tố vô cùng quan trọng, giúp đảm bảo công trình không chỉ đạt tính an toàn, bền vững mà còn tối ưu chi phí và phù hợp công năng sử dụng. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết các tiêu chuẩn cần tuân thủ, từ kết cấu, hệ thống thông gió, lấy sáng, PCCC đến khu vực văn phòng…

Để có cái nhìn tổng quan và cập nhật hơn về giải pháp Thi công xây dựng nhà xưởng đạt chuẩn, mời bạn cùng theo dõi ngay sau đây.

1. Độ dốc mái và cửa mái của nhà xưởng tiêu chuẩn – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

Độ dốc mái và cửa mái là hai yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả thoát nước, thông gió, lấy sáng tự nhiên và độ bền tổng thể của công trình nhà xưởng. Việc thiết kế đúng tiêu chuẩn không chỉ giúp hạn chế thấm dột, tích tụ nước mưa mà còn góp phần giảm tải trọng lên kết cấu và tối ưu chi phí bảo trì.

Độ dốc mái nhà xưởng – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Theo các tiêu chuẩn thiết kế nhà xưởng tại Việt Nam và kinh nghiệm thực tế, độ dốc mái thường nằm trong khoảng từ 5% – 15% (tương đương góc nghiêng từ 3° – 8°).

• Độ dốc mái cụ thể phụ thuộc vào:

  • Loại tấm lợp (tôn, ngói, panel chống nóng…)

  • Chiều dài khẩu độ mái (khoảng cách từ đỉnh mái đến máng xối)

  • Khí hậu địa phương (khu vực mưa nhiều, gió bão cần độ dốc lớn hơn)

• Ví dụ: Với mái tôn dài trên 30 m, độ dốc tối thiểu thường từ 10% để đảm bảo nước mưa thoát nhanh, giảm nguy cơ thấm dột.

Vai trò của cửa mái (skylight, ventilator) – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Cửa mái lấy sáng tự nhiên: Giúp giảm tiêu thụ điện năng ban ngày. Tỷ lệ diện tích cửa lấy sáng thường chiếm khoảng 8–12% diện tích mái.

• Cửa thoát khí – thông gió tự nhiên (ventilator, louver):

  • Được bố trí dọc đỉnh mái hoặc ở các vị trí cao trên tường.

  • Hỗ trợ luân chuyển không khí, giảm nhiệt độ bên trong xưởng, hạn chế ẩm mốc.

• Cần thiết kế thêm hệ thống chắn mưa hoặc tấm polycarbonate để tránh nước mưa tạt vào.

Tiêu chuẩn kỹ thuật cần lưu ý – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Vật liệu lợp mái phải có chứng nhận chất lượng, độ bền, khả năng chống ăn mòn, đặc biệt ở vùng ven biển.

• Khung kèo và xà gồ cần đảm bảo chịu lực tốt ở góc độ dốc mái được thiết kế.

• Cửa mái và cửa thông gió cần được lắp đặt chắc chắn, có lưới chắn côn trùng và máng thoát nước.

Trọng tải nền và móng của nhà xưởng tiêu chuẩn – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

Trọng tải nền và móng (hay còn gọi là tải trọng thiết kế) là yếu tố cốt lõi đảm bảo an toàn, độ bền và công năng sử dụng của công trình nhà xưởng. Việc xác định đúng và đủ trọng tải nền móng giúp tránh lún nứt, sụt lở và tối ưu chi phí xây dựng.

Tiêu chuẩn tính toán trọng tải – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) thường áp dụng như:

  • TCVN 2737:1995 – Tải trọng và tác động

  • TCVN 5574:2018 – Kết cấu bê tông cốt thép

  • TCVN 5575:2012 – Kết cấu thép

• Ngoài ra, các dự án quy mô lớn có thể tham khảo thêm tiêu chuẩn quốc tế (EUROCODE, AISC).

Các loại tải trọng cần tính – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

1. Tải trọng thường xuyên (tĩnh tải): Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

   • Trọng lượng bản thân của kết cấu: khung kèo thép, mái tôn, sàn bê tông, tường, hệ thống kỹ thuật.

2. Tải trọng sử dụng (hoạt tải): Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

   • Trọng tải từ máy móc, dây chuyền sản xuất, kho bãi, giá kệ, hàng hóa.

   • Thường dao động 2–10 kN/m², tuỳ ngành nghề và công năng.

3. Tải trọng đặc biệt: Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

   • Tác động của gió, bão, động đất (nếu có).

   • Tải trọng xe nâng, xe container ra vào kho.

Trọng tải nền nhà xưởng tiêu chuẩn – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Phần nền nhà xưởng thường tính toán chịu được hoạt tải từ 2,5 – 5 tấn/m², đảm bảo xe nâng, pallet và máy móc vận hành ổn định.

• Đối với khu vực đặt máy móc nặng, nền phải được gia cố thêm: tăng chiều dày bê tông, dùng bê tông mác cao (từ mác 250 trở lên) hoặc thêm lớp lưới thép hai lớp.

Trọng tải móng nhà xưởng tiêu chuẩn – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Móng được tính toán dựa trên tổng tải trọng toàn bộ công trình, bao gồm tải trọng bản thân, tải trọng mái, gió và tải động.

• Phổ biến nhất là móng băng, móng đơn hoặc móng cọc bê tông cốt thép.

• Đối với khu vực đất yếu, bắt buộc xử lý nền móng: cọc khoan nhồi, cọc ly tâm, hoặc thay đất.

3. Mức độ chiếu sáng của cửa sổ, cửa đi nhà xưởng tiêu chuẩn – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

Ánh sáng tự nhiên là yếu tố vô cùng quan trọng trong thiết kế nhà xưởng vì giúp giảm chi phí vận hành (tiết kiệm điện năng chiếu sáng), cải thiện môi trường làm việc và nâng cao năng suất lao động. Trong thiết kế, mức độ chiếu sáng và diện tích cửa sổ, cửa đi cần được tính toán khoa học dựa trên các tiêu chuẩn cụ thể.

Tỷ lệ diện tích cửa so với diện tích sàn – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Theo TCVN 4399:1987 và tiêu chuẩn thiết kế nhà công nghiệp:

  • Tổng diện tích cửa sổ lấy sáng tự nhiên nên chiếm khoảng 10–15% diện tích sàn.

  • Đối với nhà xưởng đặc thù (chứa vật liệu dễ cháy, yêu cầu ánh sáng cao), diện tích cửa sổ có thể tăng lên 15–20%.

• Cửa đi (cửa chính, cửa thoát hiểm) không trực tiếp tính vào tỷ lệ chiếu sáng nhưng có thể kết hợp các ô lấy sáng phía trên (ô thoáng, panel polycarbonate) để tăng ánh sáng.

Tiêu chuẩn độ rọi ánh sáng – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Mức độ chiếu sáng tự nhiên trong xưởng sản xuất được quy định bởi độ rọi (lux), tùy thuộc vào công năng:

  • Xưởng gia công cơ khí, lắp ráp: ≥ 200 lux

  • Xưởng dệt may, điện tử, lắp ráp chi tiết nhỏ: 300–500 lux

• Ánh sáng tự nhiên cần phối hợp hài hòa với hệ thống đèn chiếu sáng để đảm bảo duy trì mức lux tiêu chuẩn trong suốt giờ làm việc.

Vị trí và thiết kế cửa sổ, cửa đi – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Cửa sổ:

  • Thường thiết kế ở tường bên hông hoặc sát mái (ô chớp lấy sáng, lam kính).

  • Hướng Bắc hoặc Đông Bắc để tránh nắng gắt buổi chiều.

  • Có thể dùng tấm polycarbonate, panel sáng màu hoặc kính an toàn, hạn chế hấp thụ nhiệt.

• Cửa đi (cửa chính, cửa phụ, cửa thoát hiểm):

  • Kích thước và vị trí phải đáp ứng quy định PCCC và tạo lưu thông không khí.

  • Kết hợp ô lấy sáng hoặc lam kính phía trên để tận dụng thêm ánh sáng tự nhiên.

Giải pháp tăng hiệu quả chiếu sáng – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Lắp đặt ô thông gió mái, giếng trời hoặc panel lấy sáng mái (polycarbonate).

• Sử dụng màu sơn tường sáng màu để tăng khả năng phản xạ ánh sáng.

• Thiết kế mái dốc hoặc mái vòm kết hợp panel lấy sáng giúp ánh sáng phân bố đều, hạn chế bóng đổ.

4. Độ chịu lực của tường và vách ngăn nhà xưởng tiêu chuẩn – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

Tường và vách ngăn nhà xưởng không chỉ đóng vai trò phân chia không gian, bảo vệ khỏi tác động môi trường bên ngoài mà còn phải đảm bảo khả năng chịu lực, ổn định và an toàn trong quá trình vận hành nhà xưởng. Trong tiêu chuẩn thiết kế, độ chịu lực của tường và vách ngăn được xác định dựa trên nhiều yếu tố kỹ thuật và công năng sử dụng.

Tiêu chuẩn và yêu cầu chung – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Theo TCVN 4604:2012 (Nhà công nghiệp – tiêu chuẩn thiết kế) và một số tiêu chuẩn kết cấu khác:

  • Tường bao che và vách ngăn phải đủ khả năng chịu được tác động gió, rung động từ máy móc, tải trọng do mái truyền xuống và các tác động cơ học từ quá trình sản xuất.

  • Đảm bảo ổn định lâu dài, hạn chế biến dạng, nứt vỡ khi có tải trọng ngang hoặc thay đổi nhiệt độ môi trường.

Độ dày tường và vách ngăn – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Tường chịu lực chính (bao che):

  • Độ dày phổ biến: từ 150mm đến 220mm với tường gạch đặc; hoặc dùng panel bê tông, panel cách nhiệt dày 75–100mm kết hợp khung thép chịu lực.

• Vách ngăn bên trong:

  • Thường sử dụng vật liệu nhẹ như panel cách nhiệt, panel tôn xốp, thạch cao, với độ dày dao động 50–100mm tùy mục đích sử dụng.

• Tường và vách phải được kết nối chắc chắn với hệ khung kèo thép, nền móng để đảm bảo ổn định.

Khả năng chịu tải trọng và chống va đập – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Phải tính toán để chịu được:

  • Tải trọng gió: đặc biệt ở khu vực ven biển, nơi gió lớn.

  • Tải trọng rung động và va đập từ xe nâng, pallet, máy móc hoạt động.

  • Trong những khu vực yêu cầu an toàn cao hoặc kho chứa vật liệu, tường và vách ngăn còn cần có khả năng chịu lửa và cách nhiệt đạt chuẩn.

5. Hệ thống thông gió trong nhà xưởng tiêu chuẩn – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

Hệ thống thông gió đóng vai trò then chốt giúp đảm bảo chất lượng không khí, duy trì nhiệt độ, độ ẩm hợp lý, đồng thời bảo vệ sức khỏe người lao động và tuổi thọ máy móc thiết bị. Trong thiết kế nhà xưởng tiêu chuẩn, hệ thống thông gió cần tuân thủ cả yêu cầu kỹ thuật lẫn tiêu chuẩn quốc gia để đạt hiệu quả vận hành tối ưu.

Mục đích và yêu cầu chung – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Đảm bảo lượng không khí tươi cung cấp đủ cho công nhân, theo tiêu chuẩn ≥ 20–30 m³/h/người.

• Hút và thải bỏ bụi, khí nóng, mùi, hơi hóa chất ra ngoài, tránh tích tụ gây hại.

• Giảm nhiệt độ bên trong xưởng, đặc biệt với các ngành sản xuất sinh nhiều nhiệt như may mặc, cơ khí, nhựa…

• Duy trì độ ẩm ổn định, tránh ẩm mốc gây hư hại hàng hóa, thiết bị.

Tiêu chuẩn kỹ thuật trong thiết kế thông gió – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Theo TCVN 5687:2010 – Thông gió – điều hòa không khí – yêu cầu thiết kế:

  • Số lần trao đổi không khí tối thiểu 3–6 lần/giờ (tuỳ ngành).

  • Tốc độ gió trong vùng làm việc không quá 0,3–0,5 m/s để tránh gây khó chịu.

• Vật liệu hệ thống (ống gió, quạt…) cần có độ bền cao, chống ăn mòn, phù hợp môi trường nhà xưởng.

• Đảm bảo tiếng ồn dưới 85 dBA, tránh ảnh hưởng sức khỏe công nhân.

6. Hệ thống lấy sáng tự nhiên trong nhà xưởng tiêu chuẩn – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

Hệ thống lấy sáng tự nhiên là một yếu tố thiết kế quan trọng giúp tận dụng ánh sáng mặt trời để chiếu sáng không gian sản xuất. Theo tiêu chuẩn xây dựng nhà xưởng, việc bố trí hợp lý cửa mái (skylight), tấm lấy sáng polycarbonate hoặc panel composite xuyên sáng trên mái và tường giúp: Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Đảm bảo độ rọi đạt 200–300 lux phù hợp tiêu chuẩn lao động.

• Giảm chi phí điện năng chiếu sáng từ 40–60% so với dùng hoàn toàn đèn điện.

• Góp phần cân bằng nhiệt độ, giảm hiện tượng chói và hấp thụ nhiệt.

• Nâng cao môi trường làm việc, hạn chế mệt mỏi thị giác cho công nhân.

Khi thiết kế, cần tính toán diện tích lấy sáng hợp lý (thường 8–12% diện tích mái), lựa chọn vật liệu chống UV, chịu lực tốt và kết hợp hệ thống thông gió để tránh tăng nhiệt độ trong xưởng.

Nhờ giải pháp này, nhà xưởng không chỉ tiết kiệm năng lượng mà còn thân thiện hơn với môi trường và bền vững hơn trong vận hành.

7. Lớp cách nhiệt trong nhà xưởng tiêu chuẩn – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

Lớp cách nhiệt là một thành phần không thể thiếu trong kết cấu mái và vách của nhà xưởng tiêu chuẩn, giúp kiểm soát nhiệt độ bên trong, giảm tải cho hệ thống làm mát và nâng cao hiệu quả sản xuất.

Một số điểm quan trọng: Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Vật liệu cách nhiệt phổ biến: Bông thủy tinh, bông khoáng (rockwool), tấm xốp XPS, PU, PE foam… kết hợp với tôn hoặc panel sandwich.

• Công dụng chính: Hạn chế truyền nhiệt từ mái và tường vào bên trong xưởng, giữ nhiệt độ ổn định, giảm tiếng ồn và chống ngưng tụ nước.

• Tiêu chuẩn thi công: Đảm bảo độ dày vật liệu phù hợp (thường từ 50–100mm tùy khí hậu), liên kết chắc chắn, bề mặt phủ bạc (hoặc film nhôm) để tăng khả năng phản xạ nhiệt.

• Vị trí áp dụng: Thường được lắp giữa lớp tôn mái, hoặc giữa hai lớp panel tường để cách nhiệt, cách âm toàn diện.

• Hiệu quả thực tế: Giúp giảm nhiệt độ bên trong nhà xưởng từ 4–8°C so với không dùng cách nhiệt, đồng thời tiết kiệm điện năng từ 15–25% cho hệ thống làm mát.

Ngoài ra, lớp cách nhiệt còn được thiết kế phù hợp tiêu chuẩn PCCC, đảm bảo tính khó cháy hoặc không cháy, tăng mức độ an toàn tổng thể của công trình. Đây chính là yếu tố then chốt giúp nhà xưởng hoạt động ổn định, bền vững và tiết kiệm chi phí vận hành lâu dài.

8. Mái che của nhà xưởng tiêu chuẩn – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

Mái che là bộ phận vô cùng quan trọng trong thiết kế và thi công nhà xưởng tiêu chuẩn, không chỉ bảo vệ công trình khỏi tác động trực tiếp của nắng, mưa, gió… mà còn ảnh hưởng lớn đến độ bền, thẩm mỹ và hiệu quả vận hành của nhà xưởng.

Một số đặc điểm nổi bật và yêu cầu kỹ thuật quan trọng: Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

• Vật liệu: Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng
  Thường sử dụng tôn mạ kẽm, tôn lạnh, tôn cách nhiệt PU hoặc panel sandwich. Những vật liệu này vừa bền, nhẹ, có khả năng chống ăn mòn cao và chịu được điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

• Độ dốc mái: Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng
  Được tính toán kỹ lưỡng (thường từ 10–20%) để đảm bảo khả năng thoát nước mưa nhanh, tránh tình trạng ứ đọng gây thấm dột hoặc giảm tuổi thọ mái.

• Hệ thống thoát nước: Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng
  Kết hợp cùng máng xối, ống thoát nước mưa đặt đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, đảm bảo khả năng thoát nước nhanh và chống tràn.

• Khung kèo và xà gồ: Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng
  Thường làm từ thép mạ kẽm hoặc thép hình kết cấu chắc chắn, đảm bảo khả năng chịu tải trọng gió, mưa và các tải trọng động, tĩnh khác.

• Yếu tố cách nhiệt & thông gió: Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng
  Kết hợp thêm lớp cách nhiệt dưới mái hoặc giữa các lớp tôn để giảm nhiệt độ bên trong nhà xưởng. Đồng thời thiết kế cửa mái, ô thông gió, hệ thống ventilator để lưu thông không khí, giảm nhiệt, giảm ẩm.

• Tiêu chuẩn an toàn: Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng
  Đảm bảo kết cấu mái đạt khả năng chịu lực, chống cháy và được lắp đặt chắc chắn, an toàn, đúng quy chuẩn xây dựng.

Mái che được thiết kế và thi công đúng tiêu chuẩn giúp tăng tuổi thọ công trình, giảm chi phí bảo trì, đồng thời tạo điều kiện làm việc thoải mái và an toàn cho người lao động trong nhà xưởng. Đây cũng là yếu tố quan trọng khẳng định chất lượng và sự chuyên nghiệp của một dự án nhà xưởng công nghiệp.

9. Tiêu chuẩn khu vực văn phòng trong nhà xưởng – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

Trong kết cấu tổng thể của một nhà xưởng công nghiệp, khu vực văn phòng đóng vai trò trung tâm điều hành và quản lý hoạt động sản xuất. Vì vậy, việc thiết kế và thi công khu vực này cần tuân thủ những tiêu chuẩn riêng, đảm bảo sự tiện nghi, an toàn và hiệu quả vận hành.

Các tiêu chuẩn quan trọng thường áp dụng:

 Vị trí và diện tích

• Khu văn phòng thường được bố trí gần cổng chính hoặc bên trong xưởng nhưng tách biệt với khu sản xuất để giảm tiếng ồn, bụi và rung động.

• Diện tích được tính toán dựa trên số lượng nhân sự, chức năng từng phòng (phòng giám đốc, phòng kỹ thuật, phòng kế toán, phòng họp…).

• Bố trí lối đi thuận tiện để kết nối nhanh với khu vực sản xuất.

 Chiều cao và kết cấu

• Chiều cao thông thủy trung bình từ 3–3.6m để đảm bảo thoáng đãng.

• Kết cấu thường bằng khung thép, bê tông cốt thép hoặc panel cách nhiệt, vừa tiết kiệm chi phí vừa đảm bảo tính thẩm mỹ và cách âm.

 Tiêu chuẩn chiếu sáng và thông gió

• Hệ thống chiếu sáng tự nhiên kết hợp đèn chiếu sáng nhân tạo phù hợp tiêu chuẩn (thường từ 300–500 lux cho khu văn phòng).

• Thiết kế cửa sổ, vách kính hoặc ô lấy sáng hợp lý để tận dụng ánh sáng tự nhiên.

• Hệ thống điều hòa, quạt thông gió hoặc cửa sổ giúp đảm bảo lưu thông không khí.

 Vật liệu hoàn thiện và cách âm

• Sử dụng vách thạch cao, panel cách âm, gạch hoặc kính cường lực để hạn chế tiếng ồn từ xưởng sản xuất.

• Sàn lát gạch men, đá granit hoặc vật liệu chống trơn trượt, dễ vệ sinh.

 Tiện ích và công năng

• Bố trí đầy đủ không gian: lễ tân, khu vực tiếp khách, phòng họp, phòng làm việc, nhà vệ sinh.

• Hệ thống điện, mạng internet, điều hòa, PCCC phải được thiết kế, thi công đúng tiêu chuẩn kỹ thuật.

Khu vực văn phòng đạt tiêu chuẩn không chỉ đảm bảo môi trường làm việc chuyên nghiệp, thoải mái cho nhân sự mà còn thể hiện bộ mặt và hình ảnh doanh nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, vận hành của cả nhà xưởng. Đây là một hạng mục tuy nhỏ nhưng rất quan trọng trong thiết kế, thi công nhà xưởng công nghiệp hiện đại.

10. Tiêu chuẩn hệ thống phòng cháy chữa cháy nhà xưởng – Tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng

Áp dụng tiêu chuẩn:

• QCVN 06:2022/BXD, TCVN 2622:1995, TCVN 5738:2021, TCVN 7336:2003.

Hệ thống bắt buộc cần có:

• Hệ thống báo cháy tự động (đầu dò khói/nhiệt, tủ trung tâm).

• Hệ thống chữa cháy tự động (sprinkler).

• Bể nước, bơm chữa cháy (điện và diesel dự phòng).

• Bình chữa cháy xách tay bố trí khoa học.

• Đèn thoát hiểm, lối thoát hiểm đạt chuẩn.

Hy vọng rằng bài viết tiêu chuẩn thiết kế thi công nhà xưởng đã giúp bạn đọc có cái nhìn rõ ràng và chi tiết hơn về các yếu tố quan trọng cần tuân thủ để đảm bảo an toàn, chất lượng và hiệu quả sử dụng lâu dài cho công trình. Việc nắm chắc các tiêu chuẩn về kết cấu, hệ thống thông gió, lấy sáng, PCCC… không chỉ đáp ứng quy định pháp luật mà còn góp phần nâng cao giá trị và tuổi thọ cho nhà xưởng.